1. Otizm bir akıl hastalığı mıdır?
   Hayır. Otizm beynin gelişme geriliğine bağlı nörolojik bir hastalıktır. Nedeni biyolojiktir. Otizmi yaratan hiçbir psikolojik etken yoktur.
2. Kötü anne- babalık otizme neden olur mu?
   Hayır. Önceleri 50 li yıllarda, otistik çocukların sevgi göstermeyen, çocuklarına sarılmayan, ilgisiz ana babalara sahip oldukları sanılırdı. Bunun böyle olmadığı anlaşıldı.
3. Otistik çocukların söz dinlemedikleri; disiplinsiz, saldırgan ve inatçı oldukları doğru mu?
   Otistik çocuklara söz dinletmek zordur ve saldırgan davranışları vardır. Ancak bunlar, çocuğun seçimine bağlı bir davranış biçimi değildir. Dili anlayamadıkları, etrafındakilerinin yüz ve vücut ifadelerine değerlendiremedikleri için dünyayı tanıyamazlar. Kaygılıdırlar. Çocuk öyle olmayı istediğinden değil, başka türlü davranmasını bilmediğinden olumsuz ve uyumsuz davranışlarda bulunur.
4. Otizm ne tür bir hastalıktır?
   Otizm, merkezi sinir sisteminin bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkan bir nöro-davranışsal sendromdur. Fiziksel gelişme ve çoğu zaman motor gelişme normal seyreder. Bu sendrom bilişsel geriliği neden olur. Kendine özgü birtakım davranış belirtileri gösterir.
5. Ne zaman ortaya çıkar?
   Bazı belirtiler çocuk doğduğundan beri var olmakla birlikte belirtilerin çoğu, çocuklar 3 yaşına gelmeden ortaya çıkar.
6. Belirtileri nelerdir?
   Sosyal iletişimin olmaması.
   Dil ve iletişim sorunları (bazı çocuklarda dil hiç gelişmez).
   Sınırlı, tekrar eden, basmakalıp davranımlar.
   Görme, işitme, dokunma gibi duyu alanlarında olan bozukluk.
   Oyun tarzının farklı olması – hayal gücünün olmaması
   Sıraladığımız bütün belirtiler içinde sosyal alanda karşılıklı iletişimin (alış veriş) olmaması, otizm tek başına en önemli belirtisidir.
7. Otizm ne sıklıkta görülür?
   Eskiden 10.000’de 3-4 çocukta olduğu sanılırken, şimdilerde 10.000’de 10-15 çocukta otizm olduğu ortaya çıkmaktadır.
8. Çocuğumun otistik olduğunu nasıl anlayabilirim?
   Konuşmanın gecikmesi ya da hiç gelişmemesi, etrafındakilerin farkında olmaması, istediğin bir nesneye işaret etmeyip sizin elinizi o nesneye götürmesi, göz temasının olmaması gibi davranışlar çocuğunuzun otistik olması şüphesini uyandırır. Ancak, bir uzmana danışmadan emin olamazsınız.
9. Otizmin bebeklikte belirtileri var mıdır?
   Evet. Dokunulmaktan hoşlanmaması, adı söylendiğinde cevaplamaması, görsel uyarıcıya tepkisinin az olması, değişik emekleme tarzı gibi bazı işaretler bebeklikte görülür.
10. Nasıl tanı konur?
    Otizme tanı koymak için tıbbi ya da psikolojik bir test yoktur. Tanı, uzmanlar tarafından; anne-babadan bilgi toplanıp, çocuğun davranışları gözlenip, bazı davranış ölçekleri uygulanıp, standart tanı koyma ölçütlerine uygunluğuna bakılarak konur. Otizm tanısını koymak kolay değildir. Çünkü otizmin, bu sendroma benzer başka tıbbi hastalıklar ve sendromlardan ayırt edilmesi gerekir.
11. Tanı en erken hangi yaşta konulabilir?
    Genelde otizme tanı, en erken 4-5 yaşlarında konulabilmektedir. Ancak, uzmanlar bu yaşı daha erkene alabilmek için çeşitli araştırmalar yürütüp, bebeklikteki belirtileri saptamaya çalışmaktadırlar.
12. Tanıyı kim koyar?
    Otizm tanısı koymada uzmanlaşmış psikologlar, çocuk psikiyatristleri ve çocuk nörologları bu tanıyı koyabilir. En doğru tanı, birkaç uzmanın işbirliği yapmasıyla gerçekleşir.
13. Otizmin kökeni nedir?
    Bu konuda hala araştırmalar sürdürülmektedir. Henüz neyin sebep olduğu bilinmemektedir. Kökeni biyolojiktir. Kalıtımın, bazı enfeksiyonların, zehirleyici bazı maddelerin neden olduğu düşünülmektedir.
14. İyileşebilir bir hastalık mıdır?
    Henüz kesin bir tedavisi bulunamamıştır. Otizm tanısı alan bir çocuk, yaşam boyu bu hastalığı taşır. Ancak belirtileri yaşlara göre değişir. Eğitim ve çeşitli terapi yöntemleriyle, sendromunun bazı belirtileri giderilebilir, kişinin yaşam düzeyi geliştirilebilir.
15. En etkili müdahale yöntemleri nelerdir?
    Bu çok önemli ve cevaplaması zor bir sorudur. Otizm hakkında bilgilerimiz arttıkça, müdahale yöntemleri de sürekli değişikliği uğramaktadır. Müdahale, genel olarak eğitim, çeşitli terapiler ve tıbbi yaklaşımlar yoluyla yapılmaktadır.
16. Otizm için bir ilaç var mıdır?
    Hayır. Otizmi, ilaçla tedavi etmek mümkün değildir. Ancak bir takım belirtileri azaltmak, dikkati arttırmak, davranışı yatıştırmak ve uykusuzluk gibi bazı eşlik eden sorunları halletmek için ilaçlar vardır.
17.  Her Otistik çocuk zekâ gerisi midir?
    Klasik anlamda cevaplayacak olursak, günümüzde uygulanan zekâ testleri ile ölçüldüğünde çocukların %70’ inde bir gerilik söz konusudur. Ancak, bu çocuklarla klasik biçimde iletişim kurmak ne derece olasıdır? Belki çocuk sorulan soruları anlamadığı ya da konuşması olmadığından cevaplayamadığı için biz onun zekasını ölçememekteyiz. Giderek, otistiklerle iletişim için farklı yöntemler denenmektedir. Bunlardan bir tanesi, konuşamayan otistiklerin, bilgisayar klavyesi ile kendilerini anlatmaları. Bazı otistik çocuklardan, “başarılı otistikler” diye söz edilmektedir. Bu çocuklar, klasik zeka testlerinde normal ve normal üstü zeka bölümü elde etmektedirler.
18. Otistik çocukları nasıl bir gelecek beklemektedir?
    Bu çocuktan çocuğa değişir. Bunda, kaç yaşında tanı konduğundan, ne tür eğitimi ne kadar erken gördüğü, eğitimi ne kadar süre aldığı, yapısal ve çevresel koşulların nasıl olduğuna kadar pek çok etkenin rolü vardır. Genellemelerle cevaplarsak, otistik çocukların üçte ikisinde topluma uyum sağlamak, yaşamını çalışarak kazanmak açısından olumlu değildir. Çocukların %10 gibi bir oranında normale yakın bir gelişme beklenebilir.
19. Çocuğuma konulan otizm tanısından nasıl emin olabilirim?
    Böyle bir durumda birden fazla uzmana görünmekte yarar vardır. Bu tanıyı 2-3 yaş arası gibi erken bir yaşta koymak kolay değildir. En doğrusu 6 ay aralıklarla çocuğunuzu kontrole götürmektir. Aynı zamanda hemen bir eğitim programına başlatmakta yarar vardır.
20. Otistik çocuğum için ben ne yapabilirim?
    Elinizde imkan dahilinde eğitim programlarına götürüp, orada gösterilen yöntemleri evde uygulayabilirsiniz. Özellikle dilini geliştirmede, sosyal etkileşmesi arttırmada ve oyun kurma becerilerin de ona yardımcı olabilirsiniz. Ailede diğer çocuklar varsa, onları ihmal etmemeli ve onların da otistik çocuğunuzla nasıl ilgileneceklerini onlara öğretmelisiniz. Otistik bir çocuğa bakmak çok sabır ve emek ister. Ufak bile olsa her ilerlemeden mutlu olacaksınız.

 

OTİZM NEDİR? TANI ÖLÇÜTLERİ
AYIRICI TANI VE tedavi
Doç. Dr. Lale Vanlı