Otizmin ayırıcı tanısında sorun yaratan bir alan da zihinsel açıdan yetersiz çocuklardan ayırt edilmesidir. Otizmin bazı özellikleri, hatta otistik dediğimiz bazı belirtiler, zihinsel özürlü çocuklarda da görülebilir. Hatta otizme atfedilen üçlü: Sosyal etkileşimin zayıf olması, dil iletişimin yetersiz olması  ve sınırlı tekrar eden davranışlar, zekâ gerisi çocuklar için de geçerlidir.

Bu iki grubu birbirinden ayırt etmek özellikle güçleşir, eğer:

• Zekâ özürlü çocukta ‘ileri derecede’ gerilik varsa.
• Otistik çocukta‘ileri derecede’ gerilik varsa (ki ülkemizde gördüğümüz çocukların önemli bir kısmı bu gruba giriyor).
• Bazen olduğu gibi, özürlü çocukta otistik belirtiler varsa (ki zeka düzeyi ne kadar geriyse, bu olasılık o kadar artıyor).

Yukarıdaki koşullar geçerli olduğunda otistik çocuğu, zeka gerisi olan çocuktan nasıl ayırt edeceğiz.

1. Zeka Geriliğinde Gözlenen Otistik Belirtiler: 

 Aynıyı korumak, değişiklikten rahatsız olmak.

• Tekrar eden basmakalıpdavranışlar.
• Parmak ucunda yürüme.
• Ekolali (başkasının söylediğini tekrarlama)- bu belirti, bu grupta beyin zedelenmesinden kaynaklanır.

2. Zeka Geriliğinde Gözlenmeyen Otistik Belirtiler:

 Özne karıştırması (‘sen’ yerine ‘ben’demek)

• Göz teması vardır.
• Elde kanat hareketleri gibi bedensel belirtiler yoktur.

Yukarıda, otizmi önce diğer yaygın gelişimsel hastalıklar olarak bilinen ve otizmin de dahil olduğu hasta grubundan; sonra sırasıyla, frajil X sendromu, çocukluk şizofrenisi, edinsel epileptik afazi (Landau-Kleffner sendromu), gelişimsel dil bozukluğu ve en son olarak da zeka geriliğinden ayırt etme ölçütlerinden bahsedildi. Şunu da unutmayalım ki, bir çocukta hem otizm hem de diğer hastalıklardan biri aynı zamanda bulunabilir. Elbette o zaman otizm tanısı koymak daha da güçleşir.

Lord, otizm tanısı koyarken yaşanan sorunları şöyle sıralamakta:

• Yaşla olan ve gelişimsel farklılık
• Hiçbir şeyyapmayan çocuk ile otistik belirti gösteren çocuk.
• İstediğimizi yapmayan çocuk ile otistik çocuk arasındaki fark.

Ayırıcı tanı konusunda en son olarak vurgulamak istediğim iki nitelik; Otizmde:

• Gerilikten çok normalden sapma etkeni.
• Tek başına, en önemli bulgunun sosyal iletişimde, karşılık verme (reciprocity) unsurunun olmaması.

 

OTİZM NEDİR? TANI ÖLÇÜTLERİ
AYIRICI TANI VE tedavi
Doç. Dr. Lale Vanlı